Yakınlarınızda özellikle hayatı paylaştığınız partnerinizde Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB) tanısı varsa, bu durum ilişkinizi nasıl etkiler?
DEHB çocuklarda en çok görülen psikiyatrik bir bozukluk iken, yetişkinlerde görülme olasılığı sanıldığı gibi az değildir. Farkedilmeyen ve tedavi edilmeyen bu nörogelişimsel bozukluk, çocukluktan başlayarak hem ergenlikte hem yetişkinlikte yaşam kalitesini düşürebilir.
Güzel, güçlü bir ilişki kurmak ve daha da önemlisi sürdürmek hiç kimse için kolay değildir. Bununla birlikte, DEHB'ye sahip olmak biraz daha farklı zorluklar doğurabilir. Kişilerin; ‘İyi bir dinleyici değil, dikkati dağınık partnerler veya ebeveynler, unutkan kişiler’ olarak tanımlanmasına neden olabilir.
Bir ilişkiyi sürdürmek her zaman özen gerektirirken, böyle bir durumla mücadele eden kişiler için durum biraz daha karmaşıktır. DEHB'nin ilişkiler üzerindeki etkilerini anlamak, ilişkilerin zarar görmesini önlemeye yardımcı olabilir.
DEHB ve Sosyal Beceriler
Beraber olduğu kişiyle doyurucu bir ilişki yaşamak herkesin isteğidir. Fakat kolayca dikkati dağılan DEHB olan bir partner sevdiklerini ilgiyle dinliyor gibi görünmeyebilir. Dikkat eksikliği, DEHB olan birinin bir sohbeti takip etmesini veya randevu zamanlarına uymasını zorlaştırabilir, bu da onları arkadaşlık ilişkilerinde kaba veya ilgisiz duruma düşürebilir. Zaman yönetimi konusunda zorluklar çekeceği için, planlarınız aksayabilir, gecikebilir hatta tamamen unutulabilir. Dürtüsel özellikleri beraberinde getiren bu bozukluk, partnerinizin zaman zaman riskli finansal kararlar almasından kaynaklı, ilişkide gerginliklere de yol açabilir. Dürtüsel belirtiler, DEHB olan bir eşin kızgın veya uygunsuz patlamaları ile karakterize edilebilir. Bazen eşleri ve çocukları travmatize edebilecek sahneler patlayabilir. DEHB olan eşin öfke nöbetleri çabuk geçse de düşünülmeden söylenen sözler ev ortamında huzursuzluğun devam etmesini engelleyemez.
DEHB hem çocuklarda hem de yetişkinlerde sosyal alanda zorluklara neden olabilir. Tabi ki bunlar DEHB olan kişilerin sosyal ilişkiler kuramayacağı anlamına gelmez. Yakın ilişkilerde mutluluk, esenlik, güvenilirlik çok önemli olduğundan, DEHB olanların durumlarının, başkaları ile ilişkileri üzerindeki etkilerinin farkında olmaları ve daha güçlü sosyal bağ kurma becerileri geliştirmeleri çok önemlidir. Başa çıkma mekanizmaları ve sosyal beceriler geliştirmek için uzmana başvurmaları, terapi almaları, DEHB olan kişilerin, sosyal ilişkilerde yaşadıkları zorlukları azaltmaya ve anlamlı sosyal ilişkiler geliştirmelerine yardımcı olarak, yaşam kalitelerini arttıracaktır. Diğer taraftan DEHB olan partnerinize ve sevdiklerinize bu becerilerini kazanırken, yaşadıkları zorluklar konusunda destek olmanız, onları anlamanız da bir o kadar önemli ve gereklidir.
Hangi Partnerde DEHB Olduğu Fark Eder mi?
Çiftlerle yapılan bazı araştırmalar, hangi partnerin DEHB'ye sahip olduğunun, hem ilişkiyi hem de cinsel doyumu farklı etkileyebileceğini gösteriyor.. İlişkideki roller ve beklentiler önemli bir etken. Yine geniş çaplı bir çift araştırmasına göre eğer DEHB’si olan kişi kadın ise ilişki daha dinamik bir hal alarak olumlu etkileniyor. Partnerleri DEHB olan erkekler, kadın partnerin artan cinsel dürtüsünü olumlu karşılarken, partnerleri DEHB olan kadınlar ek ev sorumlulukları üstlenmek zorunda kalabilmektedir. Bu durum halihazırda var olan evdeki iş sorumlulukları adına yaşanan cinsiyet dengesizliğini daha da kötüleştirebiliyor. DEHB olmayan eş, ebeveynlik, finansal sorumluluk, ev yönetimi, ev işleri gibi sorumlulukların çoğunu taşımak zorunda kalınca partnerini bir eşten çok çocuk gibi görmeye başlayınca cinsel dinamik zarar görebilmektedir.
DEHB Cinsel Yaşamınıza Zarar Verebilir mi?
Bir önceki paragrafta yapılan araştırmalarda da ortaya konulduğu üzere DEHB'nin cinsiyet üzerindeki etkisi değişebilir. DEHB olan bazıları, cinsel ilişki sırasında odaklanmanın zor olduğunu bildirirken, diğerleri riskli veya kompulsif cinsel davranışlarda bulunduğunu bildirmiştir. Bazı çalışmalar, DEHB olan kişilerin, genellikle dürtüsel bir kararın bir sonucu olarak, eşlerini aldatma olasılığının daha yüksek olabileceğini göstermektedir. Öte yandan, DEHB olan kişiler, DEHB olmayan akranlarına göre cinsel yaşamlarına daha fazla yenilik katabilmektedirler. Bu da ilişkideki mutluluğu arttırabilmektedir..
Bir DEHB Olan Partnere Sahip Olmanın Avantajları Nelerdir?
DEHB ile ilgili yazıların, konuşmaların çoğu bozukluğun neden olduğu potansiyel zorluklar ve sorunlara odaklanır, ancak DEHB'den etkilenen birçok ilişkinin başarılı olduğunu hatırlamak önemlidir. DEHB olan biriyle ilişkisi olan kişilerle yapılan geniş çaplı bir ankete göre katılımcılar, eşlerinin enerjik, spontane, yaratıcı ve nazik olduğunu, aynı zamanda harika bir mizah anlayışına sahip olduğunu belirtmiştir.
Bununla birlikte başka araştırmalar, DEHB olan kişilerin daha yüksek cinsel dürtülere sahip olma eğiliminde olduklarını ve daha “cinsel olarak istekli” olduklarını bulmuştur; Sonuç olarak, çiftler cinsel yaşamlarının diğer çiftlerden daha heyecan verici olduğunu görebilirler.
Eşinizin DEHB'si varsa, empati yapmak önemlidir. Zorluklar yaşadığınızda, derin bir nefes alın ve neden aşık olduğunuzu hatırlayın. Durumun üstesinden kendi kendinize gelemeyeceğinizi düşünüyorsanız, evlilik danışmanlığı almayı ihmal etmeyin.
DEHB Tanısı Olan Çocukların Sosyal İlişkileri?
DEHB Olan Çocuklar Arkadaş Edinmekte Zorlanıyor mu?
DEHB'li çocuklar sosyal beceriler kazanmak için sınıf arkadaşlarından, akranlarından daha fazla efor sarfetmek durumundadırlar. Bazı araştırmalara göre DEHB olan çocukların arkadaşlık kurma olasılıkları diğerlerine göre daha düşük ve bunun yanında belirli bir süre içinde var olan arkadaşlıklarını kaybetme olasılıkları ise daha yüksektir. Hiperaktivitesi olan çocuklar akranlarına farklı gelebilecek dürtüsel davranışlar sergileyerek, akranlarını yabancılaştırabilirken, dikkat eksikliği olanlar, oyunlara, konuşmalara odaklanma sorunu yaşayabilirler. Çocukların negatif kişisel imaj, özgüven eksikliği ve başarısızlıklarından utanç gibi sorunlarla başa çıkmalarını kolaylaştırmak için okul aile işbirliği gereklidir. Ebeveynlerin desteği ve rehberliği, çocukların sosyal becerilerini geliştirmelerinde ve güven kazanmalarında oldukça önemlidir. Aynı zamanda bir uzman desteği ile davranış terapisi almak ve/veya sosyal beceri gruplarına katılmak da çocuklara gelişmeleri için ihtiyaç duydukları ortamı ve desteği sağlayacaktır.
Unutmayalım ki alınan tanılar bizi biz yapan yegane özelliklerimiz değildirler. Farklılıklarımızın olmasını kabul ederek, birbirimizi anlayıp, zorlandığımız alanlarda birbirimizden güç ve destek almamız, hem bireyleri, hem toplumları geliştiren sağlıklı, insani bir yaklaşımdır. Yakınımız, partnerimiz, çocuğumuz her kim olursa olsun çevremizde, farkındalıkla destek olalım, her şeyden önce birbirimizi anlayalım. Zaten psikoloji bilimi de tüm bunları insanı anlamak adına yapmıyor mu?